Het maken van een video-podcast over COVID-19 voor leken

Van inspiratiebron naar onderwijs — Het is het voorjaar van 2021. Ik ben bij mijn ouders thuis en zoals niet geheel ongebruikelijk worden de nieuwsitems uit de krant bediscussieerd aan de keukentafel. Mijn belezen ouders zijn van veel onderwerpen goed op de hoogte. Tegenwoordig ook van COVID-19. Mijn moeder heeft net een afspraak gemaakt voor COVID-19 vaccinatie. Het landelijke stroomschema heeft bepaald dat ze als 60-jarige veilig gevaccineerd kan worden met het AstraZeneca© vaccin. Mijn moeder weet niet zo goed wat ze er van moest denken. “Als ze een jaar jonger was geweest dan was dit merk niet veilig geweest?” Met een ziekenhuisapotheker als dochter heeft ze zeker vertrouwen in de farmacie. Echter na al die nieuwsberichten is een prik in haar eigen arm toch een ander verhaal. Ze vraagt mij naar mijn inhoudelijke mening. Als docent en ziekenhuisapotheker geef ik natuurlijk graag uitleg. Haar reactie: “Waarom wordt het niet op deze manier aan ons uitgelegd?” Ik merk bij mijzelf een lichte irritatie richting de verslaggeving in sommige media.

Het aantal keer dat ik de singel van Leiden heb rondgelopen is ondertussen op veel handen te tellen in deze corona-tijd. Tijdens een wandeling luister ik een podcast (ook niet voor de eerste keer) en bedenk ik mij dat deze werkvorm ideaal is om farmaceutische kennis over COVID-19 op lekenniveau te gaan delen. Als ik de studenten nu eens vraag om zelf lekenfeiten en nieuwsberichten te verzamelen, op zoek te gaan naar wetenschappelijke onderbouwing en hen wellicht zelf een leken-podcast laat maken dan zullen ze onbewust ook echt goed de materie doorgronden. Want je kan iets pas op lekenniveau uitleggen wanneer je het zelf goed begrijpt. Daarnaast kan deze groepsopdracht op afstand worden uitgevoerd en is er samenwerking vereist. Dit kan de online-binding ten goede komen. Inhoudelijk past de opdracht perfect in het blok Infectieziekten en Immunologie wat ik coördineer binnen de Master Farmacie, elk voorjaar.

Ik stuur enkele moleculair-virologen en infectiologen een mail (Farmacie valt onder de faculteit Geneeskunde/LUMC). Natuurlijk willen ze onderwijs geven over het virus, de mutaties, vaccinatie en de ontwikkeling van de behandelrichtlijn. Ze zien het belang in en willen graag hun kennis delen. Ik maak ruimte in het blokrooster en colleges worden ingepland. De studenten worden inhoudelijk gevoed met basiskennis over het meest actuele virus, die hen moet helpen in de interpretatie van de wetenschappelijke literatuur. Deze kennis moet hen tevens helpen een mening te vormen wanneer er geen wetenschappelijke literatuur beschikbaar is. Tenslotte wordt van ons als zorgprofessional (toekomstig apothekers) verwacht dat je een zo goed mogelijk advies geeft naar aanleiding van een zorgvraag.

Enige tijdsdruk kwam om de hoek kijken, want eenmaal een idee dan wil ik dit het liefst morgen hebben uitgevoerd. Het moest dus plaats vinden in het reeds gestarte blok Infectieziekten en Immunologie van het voorjaar 2021. Ik plan de groepsopdracht in en communiceer de opdracht vol enthousiasme, ook tijdens de Docent van het Jaar verkiezing 2021. De details en wijze van beoordeling moeten echter nog wel worden uitgewerkt. Anderzijds wil ik de studenten juist ook veel creatieve vrijheid geven. In mijn prille onderwijscarrière had ik tenslotte al ondervonden dat studenten tot zoveel meer creativiteit in staat zijn dan wij als docenten soms lijken te denken. En dat er ook studenten zijn, waarvan de inhoudelijke skills dan ineens duidelijk in beeld komen. Ik geef hen de kaders voor de opdracht en een rubric op competentieniveau (kennis & wetenschap, professioneel handelen, organisatie).

Evaluatie — Enkele studenten en ikzelf als docent zijn geïnterviewd door Petra Wentzel van SURF over onze ervaring met het maken van deze opdracht. Het interview (dd. 01-07-2021) met daarin een uitgebreide evaluatie is hier terug te vinden. Enkele quotes uit dit interview:

• “Dit was de leukste opdracht van mijn hele universitaire carrière”
• - “Past bij ons, wij luisteren podcasts”
• “Juiste mate van structuur en vrije invulling”
• “Ik ben mij ervan bewust dat ik er niet vanuit mag gaan dat iets wat logisch is voor mij, ook logisch is voor een ander”
• “De ervaring met het maken van deze podcast bleek goed toepasbaar tijdens het werken in de apotheek als co-assistent. Geen jargon gebruiken, duidelijk en begrijpelijk uitleggen, vragen helder beantwoorden, de juiste woorden kiezen”
• "Bij een presentatie is er minder kennisuitwisseling, het is overdragen. Dit was meer samen discussiëren en kennis opbouwen."

Als docent was het een feestje om alle video-podcasts te mogen beoordelen. De creativiteit spatte van het scherm. In een video-podcast speelde één van de studenten een leek, die grote zorgen had over de COVID-19 vaccinatie. In een ander video-podcast waren diverse deskundigen in de zorg met elkaar in gesprek over binnengekomen vragen over COVID-19. En zo waren er legio variaties/creaties. Een verbeterpunt, aangedragen door de studenten, zou nog kunnen zijn om de video-podcasts ook door een leek te laten beoordelen.

Het ontwerpen van een online-onderwijsdagdeel (3 uur) over Toxicologie

Van inspiratiebron naar onderwijs — Het is najaar 2020. De NPO zend een documentaire-reeks uit genaamd “Verdoofd”. Het onderwerp toxicologie is altijd al één van mijn grootste interesses geweest als ziekenhuisapotheker. In de documentaire worden vier mensen gevolgd, die verslaafd zijn aan drugs. De documentaire maakt indruk. Vanwege het menselijke aspect, maar ook het effect van de drugs werd heel duidelijk in beeld gebracht. Mijn onderwijs-radar gaat op volle toeren. Ik had zelf niet gedacht dat je zó lang wakker bleef na het inname van de designer-drug 3-MMC. En dat er slaapmedicatie noodzakelijk is om weer in slaap te komen. Een vrouw gebruikt GHB en drinkt dit samen met een zoete drank. Logisch eigenlijk wel als je bedenkt dat GHB een zoute smaak heeft als gevolg van de manier waarop het illegaal wordt gemaakt.

In mijn toxicologie dagdienst in de ziekenhuisapotheek valt mij op dat er regelmatiger patiënten op de SEH komen na inname van designer-drugs. Wanneer ik exact dezelfde combinatie designer-drug plus slaapmedicatie voorbij zie komen als in de documentaire komt het beeld van de jongen uit de documentaire ook weer op mijn netvlies. Eén ding is voor mij duidelijk: de studenten ‘moeten’ deze documentaire ook te zien krijgen als voorbereiding op het toxicologie onderwijs.

Het is najaar 2021. Het jaarlijkse Onderwijsdagdeel Toxicologie voor 3^e jaars Master Farmacie studenten staat weer op de planning begin januari 2022. Ik zie een nieuwsbericht voorbij komen. De designer-drug 3-MMC is vanaf nu verboden. Ik besluit het direct met de studenten te delen.

Het jaarlijkse rapport van het Nederlands Vergiftigingen Informatie Centrum laat zien dat de meeste meldingen zijn gedaan over 3-MMC, lachgas en ketamine. Daarnaast zijn er opvallend veel meldingen over het drinken van desinfectiemiddel en waterstofperoxide tijdens de COVID-19 pandemie. Als ik bij de tandarts zit en mijn mond spoel met waterstofperoxide, ingevoerd ten tijde van de COVID-19 pandemie, moet ik er nog even aan denken.

Voor mij is het duidelijk. Het onderwerp voor het Onderwijsdagdeel Toxicologie wordt “Verdoofd: (designer)drugs, lachgas en toxische alcoholen". Bijkomend voordeel is dat ik ook als docent mijn hobbyisme kan delen in de vorm van (nuttige) interessante feitjes en leerzame boeken over drug-labs. Ik vraag de studenten om de documentaire te kijken en een patiëntcasus voor te bereiden. Tijdens het onderwijs delen we ervaringen, tekenen we de bekendste effecten van o.a. drugs uit, verzorg ik een verdiepend mini-college en sluiten we af met vragen als “Je vrienden hebben 2 XTC pillen geslikt. Het is warm weer en iedereen heeft dorst. Haal jij water voor je vrienden?” Het gebruik van XTC pillen op festivals is natuurlijk niet geheel ondenkbaar. Ik hoop dat ze nog even terugdenken aan de PowerPoint slide over XTC, die gevuld was met ‘water’. De studenten kunnen hun keuze voor de camera duidelijk maken middels twee vooraf verzamelde gekleurde attributen thuis. Alleen al de attributen zorgen voor interactie en hilariteit. En gelukkig merk ik dat de leerpunten van het onderwijs goed lijken te zijn overgekomen.

Als je het van een afstand met een onderwijsbril bekijkt

Wat is de belevingswereld van studenten? Wat speelt er in de samenleving? Welke werkvormen zie je in het dagelijks leven als je het van een afstand met een onderwijsbril bekijkt? In mijn hoofd is zich alweer een nieuwe opdracht voor studenten aan het ontvouwen na het schrijven van deze blog.

© Arianna Pranger and Leiden Teachers Blog, 2022. Unauthorised use and/or duplication of this material without express and written permission from this site’s author and/or owner is strictly prohibited. Excerpts and links may be used, provided that full and clear credit is given to Arianna Pranger and Leiden Teachers Blog with appropriate and specific direction to the original content.